Pylli Norvegjez – Haruki Murakami
Kanë kaluar tetëmbëdhjetë vjet, por më kujtohet mirë edhe detaji më i vogël i asaj lëndine. Pluhuri i njomur nga shirat e butë të verës, malet e veshur me një mantel të gjelbër plot shkëlqim. Puhia e tetorit tundte fijet e barit dhe arrinte deri në fytyrë. Një shirit reje varej pas një kupole blu të ngrirë. Ishte pothuajse e dhimbshme ta shihje atë qiell të largët. Një shtëllungë ere u end nëpër lëndinë përmes flokëve të saj, më pas u fut në pyll duke fëshfëritur gjethet dhe duke kthyer pas disa tinguj të largët dhe të mbytur, që dukej sikur vinin nga një botë e përtejme. Pamë vetëm dy zogj të kuq, të ndritshëm që kërcyen të trembur nga mesi i lëndinës dhe hovën në pyll. Ndërsa po ecnim ngadalë, Naokoja më foli për puset.
Është e çuditshme se si punon kujtesa! Kur isha atje, nuk i kisha kushtuar aspak vëmendje peisazhit. S’e mendoja kurrë që do të më bënte kaq shumë përshtypje dhe natyrisht as që më shkonte mendja se pas tetëmbëdhjetë vjetësh do ta kujtoja me kaq imtësi. Atë ditë nuk e kisha patur mendjen te peisazhi. Po mendoja për veten dhe për vajzën e bukur që ecte përbri meje. Mendoja për ne të dy, e pastaj prapë për veten. Ishte një moshë, koha kur çdo ndjenjë, çdo shikim, çdo mendim kthehej pas tek unë si bumerang. Madje edhe më keq, unë isha i dashuruar. Një dashuri shumë e ndërlikuar. Gjëja e fundit që më shkonte në mendje, ishte peisazhi.
Por tani, pamja e lëndinës është e para gjë që më kthen pas në atë kohë. Aroma e barit, drithërima e lehtë nga era, silueta e kodrave, lehja e qenit, këto janë imazhet e para që më vijnë, madje me një qartësi të plotë. Duket sikur mund të zgjatem dhe t’i prek. Megjithatë, sado që peisazhi është shumë i qartë, në të nuk ka njeri. Naokoja nuk është më aty, por as unë nuk jam. Ku mund të jemi zhdukur vallë? Si mund të ndodhë diçka e tillë? Gjithçka që dukej tepër e rëndësishme në atë kohë, Naokoja, unë dhe bota që kisha dikur. Ku mund të kenë shkuar vallë? E vërteta është se nuk e kujtoj dot fytyrën e Naokos, të paktën jo që në fillim. E vetmja gjë që më ka mbetur, është thjesht një sfond, një peisazh pa njerëz.
Në të vërtetë, po të përpiqem e kujtoj fytyrën e saj. Filloj të bashkoj përfytyrimet, dora e vockël dhe e ftohtë, flokët e gjatë, të zinj dhe të freskët kur i prek, bula e butë dhe e rrumbullakët e veshit dhe nishani mikroskopik poshtë saj; palltoja me qime gamiljeje që vishte në dimër, zakoni që kishte për të parë drejt në sy kur bënte pyetje, drithërima herë pas here e zërit (si të fliste majë nje kodre ku frynte erë), dhe befas fytyra e saj është aty, fillimisht gjithmonë në profil, sepse ne ecnim përherë përbri njëri-tjetrit. Më pas ajo kthehet nga unë, buzëqesh, përkul kokën pak prapa dhe fillon të flasë duke më parë në sy, sikur kërkon të shohë pamjen e një peshku të sapolindur që noton me shpejtësi rrufeje në një përrua me ujë kristali.
Por duhet të përpiqem që të më shfaqet fytyra e Naokos. Madje, sa më shumë kalojnë vitet, aq më shumë përpjekje duhet. E vërteta e trishtë është se më parë më duheshin pesë sekonda, pastaj dhjetë, tridhjetë dhe më pas një minutë e plotë per të m’u shfaqur në kujtesë si hijet që zgjaten në muzg. Mendoj se do të vijë një ditë që edhe hijet do t’i përpijë errësira. Nuk ke ç’i bën, kujtesa ime po largohet gjithmonë e më shumë nga vendi ku dikur kemi ndenjur unë e Naokoja. Por peisazhi, pamja e lëndinës në tetor, më rikthehet sërish e sërish si një skenë simbolike filmi. “Çohu”, më thotë. “Unë jam ende këtu. Zgjohu dhe mendohu. Mundohu të kuptosh përse jam ende këtu”. Goditjet s’më lëndojnë më. S’ka më dhimbje. Vetëm një tingull i zbrazët që lëshon jehonë pas çdo goditjeje. Por edhe goditjet do të veniten një ditë. Veçse në aeroportin e Hamburgut, goditjet janë më të forta dhe zgjasin më shumë se zakonisht. Prandaj po e shkruaj këtë libër. Për të menduar. Për të kuptuar. S’ke ç’i bën. Kështu jam unë. Më duhet t’i shkruaj gjërat që të mund t’i kuptoj deri në fund.